پیدا و پنهان طرح شفافیت از زبان روح الله نجابت
متن گفتگوی روح الله نجابت؛نماینده مردم شریف شیراز و زرقان در موضوع طرح شفافیت آرای نمایندگان با روزنامه همشهری بدین شرح است:
روح‌الله نجابت، از نمایندگان جوان مجلس یازدهم و جزو طراحان طرح شفافیت آرای نمایندگان است که در ابتدای مجلس یازدهم به مجلس ارائه شد. نجابت، نماینده مردم شیراز و زرقان و عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها و کمیسیون اصل۹۰ مجلس شورای اسلامی است. از این نماینده مجلس، برخی جزئیات و روند بررسی و حال و هوای مجلس در این روزها که قرار است به‌زودی در مورد این طرح تصمیم بگیرد را جویا شدیم.
او اما خبر داد احتمال دارد که طرح شفافیت این هفته هم به صحن علنی مجلس نیاید. این گفت‌وگو را بخوانید.
آقای نجابت‌در مورد طرح شفافیت آرا که همین هفته در دستور کار قرار دارد و قرار است در صحن علنی نمایندگان در مورد آن تصمیم بگیرند، حال و هوای مجلس چگونه است و چقدر امیدوارید که این‌بار تصویب شود؟
ابتدا توضیح بدهم که احتمالا این هفته از دستور کار خارج شود؛ چراکه بررسی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش قرار است همین هفته انجام شود و چون این اولویت بیشتری دارد، احتمالا بررسی طرح شفافیت به تعویق بیفتد؛ البته قطعی نیست، اما ظاهرا این طرح این هفته در دستور کار نیست.
به‌هرحال نظر شما در مورد ضرورت این طرح چیست و با توجه به اینکه 4سال است که نمایندگان در این زمینه تلاش می‌کنند، چرا به نتیجه نرسیده‌اند؟
ابتدا اشاره‌ای به روند بررسی این طرح بکنم. طرح شفافیت آرای نمایندگان ازجمله طرح‌هایی بود که در ابتدای کار مجلس یازدهم و در خرداد سال99 اعلام وصول و به کمیسیون آیین‌نامه ارجاع شد. آذر‌ماه سال99 در کمیسیون آیین‌نامه مصوب و نهایتا به صحن علنی ارجاع شد. نیمه بهمن‌ماه بود که این طرح در صحن مطرح و برای آن رأی‌گیری شد و گرچه 153رأی موافق از 228رای را هم کسب کرد، اما متأسفانه 3رأی کمتر از حد نصاب دوسوم آرا به دست آورد و نهایتا تصویب نشد.
بلافاصله با جمعی از دوستان مطابق تبصره100 آیین‌نامه داخلی مجلس درخواست مطرح شد که دوباره در دستور کار قرار بگیرد که آنجا هم 187رای گرفتیم و نهایتا دوباره به کمیسیون آیین‌نامه ارجاع شد و آنجا برخی کارها روی طرح انجام شد و حال دوباره قرار است که به صحن علنی بیاید.
چقدر امیدوار هستید که این‌بار تصویب شود؟
به هر حال این طرح هم طرفدارانی دارد و هم مخالفانی، اما من معتقدم که منافع آن حتما بیشتر از مضرات آن است. ما هم تلاش می‌کنیم که این اتفاق بیفتد و تصویب شود.
دفعه قبل چرا تصویب نشد؟
شاید برخی اتفاقاتی که از ابتدای مجلس تاکنون افتاده و در بعضی موضوعات فشارهایی از سوی ذی‌نفعان طرح‌ها به برخی نمایندگان وارد آمده که تعدادی از آنها را مردد کرده است که اصلا آیا شفافیت آرا اقدام
مؤثری هست یا خیر؟
به‌نظر من در مجموع و با همین ملاحظات هم شفافیت آرا منافع بیشتری دارد و شاید در کوتاه‌مدت چالش‌هایی را هم همراه خود داشته باشد، اما در بلندمدت حتما باید به‌سوی شفافیت حرکت کنیم. بر این اساس هم در ابتدای نمایندگی خود، شفافیت آرای نمایندگان را پیگیری کرده‌ایم.
یک نکته را هم بگویم که پیش‌تر هم رای‌گیری به‌صورت قیام و قعود بود؛ یعنی عملا آرا هم شفاف بود. به‌هرحال همه تلاش ما و جمعی از همکاران مجلس از جوانان تا پیشکسوتان این است که این طرح مصوب شود؛ ضمن اینکه مطالبه افکار عمومی هم حتما در تصمیم همکاران ما مؤثر خواهد بود.
اشاره کردید که ممکن است چالش‌هایی پیش بیاید. چه چالش‌هایی ممکن است رخ دهد و اصلا نظر مخالفان طرح چیست؟
همانطور که عرض کردم وقتی موضوعی مطرح می‌شود که ذی‌نفعانی در جامعه دارد، آنها در پیگیری مطالباتشان الزاما به‌دنبال پیگیری منصفانه نیستند. به هر حال نمایندگان به هر دلیلی ممکن است با طرحی موافق یا مخالف باشند، اما منافع درست یا غلط ذی‌نفعان ممکن است در این صورت تامین نشود و شاید منجر به نتیجه‌ای شود که مخالفان شفافیت به این استناد می‌کنند که ممکن است حریت نماینده‌ها مورد چالش و خدشه قرار گیرد.
در همین زمینه استدلال موافقان چیست؟
استدلال موافقان این است که نماینده آن‌قدر باید شجاعت داشته باشد و دارد که تصمیمش را بگیرد؛ ولو اینکه بخشی از جامعه در آن مورد خاص موافق نباشند. اکثریت و بخش قابل‌توجه جامعه حتما متوجه تصمیم درست نماینده خواهند شد و طبیعتا وقتی که منافع عامه مردم تامین شود خودبه‌خود آن بخشی که منافعی دارد که شاید تامین نشده باشد، حتما قانع می‌شود و در اینجا نگاه کلان‌نگر و غیربخشی‌نگر می‌تواند چاره‌ساز و مؤثر باشد.
یک بحثی همواره در مورد «آرای ممتنع» برخی نمایندگان مطرح بوده که گاهی ناشی از عدم اطلاع کافی از موضوع است و اینکه نتوانسته‌اند تصمیم قطعی بگیرند، رأی ممتنع می‌دهند. آیا طرح شفافیت می‌تواند در این‌باره هم راهگشا باشد و چنین آرایی کمتر شود؟
ببینید این حرف وقتی درست است که بگوییم رأی ممتنع کلا غلط است که من به این معتقد نیستم. گرچه تاکنون خودم در مجلس یازدهم رأی ممتنع نداشته‌ام، اما رأی ممتنع نمایندگان مشابه آن زمانی است که مراجع محترم تقلید در موضوعی بعد از تلاش‌های بسیار خود حکم احتیاط واجب می‌دهند؛ یعنی با وجود تلاشی که انجام داده‌اند نتوانسته رأی قطعی و صریح صادر کنند. برای همین هم رأی را می‌دهند و این اجازه را به مقلدین خود می‌دهند که به مرجع دیگری رجوع کنند. اینجا هم ممکن است که نماینده‌ای بعد از تلاش و مطالعه نتواند به نتیجه قطعی برسد و چون ما معتقدیم به‌هرحال برای همه آرایی که می‌دهیم باید مقابل خداوند پاسخگو باشیم، مواردی هم ممکن است باشد که بعد از تلاش به رأی ممتنع برسیم.
